Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κορωπίου

 

Δευτέρα, 11 Φεβρουάριος 2008

 

Ολικά Αιωρούμενα Σωματίδια

«Ακρως ανησυχητική» χαρακτηρίζουν την εν γένει κατάσταση στο Μαρκόπουλο οι μελετητές του Πανελληνίου Κέντρου Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ), που πραγματοποίησε τις μετρήσεις στο διάστημα από 4 ώς 10 Οκτωβρίου και τις έδωσε στη δημοσιότητα προσφατα.Το ΠΑΚΟΕ μέτρησε τα ολικά αιωρούμενα σωματίδια (TSP) σε πολύ υψηλά επίπεδα, που έφταναν μέχρι και τα 897,3 μg ανά κυβικό μέτρο, με ελάχιστη τιμή 100,3 μg/m3, όταν το όριο είναι 80 μg/m3. Καταγράφηκαν λοιπόν υπερβάσεις έως και 900%!

 

Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια ΡΜ10 (μικρότερα από δέκα μικρά) είναι και τα πιο επικίνδυνα, καθώς μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στον ανθρώπινο οργανισμό και στους πνεύμονες, ενώ καταγράφηκαν εφιαλτικά επίπεδα συγκέντρωσης που έφτασαν και τα 852,5 μg/m3! Και όλα αυτά ενώ το όριο επιφυλακής είναι τα 40 μg/m3 και το όριο συναγερμού 50 μg/m3 για ημερήσιες συγκεντρώσεις. Παρόμοιες συγκεντρώσεις είναι κυριολεκτικά εξωφρενικές ακόμα και για ωριαία μέτρηση. Στο κέντρο της Αθήνας τα ΡΜ10 σπάνια ξεπερνούν τα 100 -150 μg/m3... Το οκτάωρο 8.30 - 16.30 της Τετάρτης 4 Οκτωβρίου, στο Μαρκόπουλο ο μέσος όρος των συγκεντρώσεων ήταν 515,67 μg/m3! Πρόκειται για δολοφονικές συγκεντρώσεις. Η ελάχιστη τιμή που μετρήθηκε για τα ΡΜ10, Κυριακή μεσημέρι, ήταν 95,3 μg/m3, δηλαδή σχεδόν διπλάσιο του ορίου συναγερμού. Συνολικά, οι ερευνητές του ΠΑΚΟΕ υπολογίζουν ότι στα όρια των ΡΜ10 καταγράφεται υπέρβαση από 100% - 1.000%. H κατάσταση επιβαρύνεται από την έντονη παρουσία διοξειδίου του θείου (SO2). Kαι τις έξι μέρες που μετρήθηκε το SO2 οι συγκεντρώσεις του ξεπέρασαν το ανώτατο επιτρεπτό όριο των 80 μg/m3. Βασική πηγή του SO2 θεωρείται η έντονη παρουσία πετρελαιοκίνητων φορτηγών και των αεριοθουμενων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο των μετρήσεων ΡΜ10 και SO2 ήταν πάνω από το όριο λήψης έκτακτων μέτρων. Επίσης μετρήθηκε το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2), το οποίο βρέθηκε και αυτό σε υψηλές συγκεντρώσεις, αλλά λίγο κάτω από τα όρια επικινδυνότητας

Μην φανταστείτε ότι πρόκειται για τυχαία δείγματα. Μεγάλη έρευνα του Αστεροσκοπείου, το 2003 και το 2004, είχε καταγράψει επίσης συγκεντρώσεις των PM10 736 μg/m3 (15λεπτη τιμή) στο νεκροταφείο και 467 μg/m3 στο Λύκειο.

Σύμφωνα με τους μελετητές του ΠΑΚΟΕ, «τα αιωρούμενα σωματίδια μαζί με το διοξείδιο του θείου αποτελούν ένα φονικό δίδυμο».

 Πέρα από τα έντονα αναπνευστικά προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν, επιβαρύνουν ιδιαίτερα τα παιδιά, ενώ μπορεί να είναι και καρκινογόνα.

 Πόσω μάλλον όταν η δράση τους είναι σωρευτική σε ανθρώπους που βρίσκονται για δεκαετίες στη σκιά των λατομείων. Ανατριχιαστικό είναι ότι οι μελετητές του ΠΑΚΟΕ σημειώνουν ότι «θα ήταν αξιόλογο εάν υπήρχαν από το ληξιαρχείο Μαρκοπούλου στο διάστημα αυτό οι θάνατοι και από το νοσοκομείο οι νοσηρότητες».
Ο σταθμός μέτρησης είχε τοποθετηθεί 1.700 μέτρα από τα λατομεία, στα όρια του οικισμού Μαρκοπούλου προς την πλευρά των λατομείων Μαλέα - Σταύρου, έτσι ώστε να καταγράφει τις επιπτώσεις πάνω στους κατοίκους, χωρίς να είναι δίπλα στα λατομεία, όπου επικάθηται μόνιμα ένα σύννεφο σκόνης. Σύμφωνα με τους μελετητές, το 90% της ρύπανσης οφείλεται στα λατομεία. Οι ερευνητές προτείνουν άμεσα ασφαλιστικά μέτρα, ενέργειες για την άμεση αποκατάσταση του χώρου των λατομείων, επιδημιολογικές έρευνες, ενώ υπογραμμίζουν τις συνέπειες και στον αρχαιολογικό χώρο (γυψοποίηση μαρμάρων από τα μικροσωματίδια).

 

Tα «νέα» σωματίδια

Πώς δημιουργούνται και τι προκαλούν

 

Tο μέγεθος του προβλήματος αποδεικνύουν ιατρικές μελέτες έγκριτων επιστημόνων παγκοσμίως (μεταξύ των οποίων και ο «δικός μας» Δημήτρης Tριχόπουλος) που δείχνουν πως τα P.M. προκαλούν επιδείνωση του άσθματος, αύξηση των αναπνευστικών συμπτωμάτων όπως βήχας και πόνοι στην αναπνοή, χρόνια βρογχίτιδα, επιδείνωση καρδιολογικών προβλημάτων, αύξηση στα περιστατικά πρόωρης θνησιμότητας και προβλήματα στην όραση.

H «αιωρούμενη σωματιδιακή ύλη» ή -όπως είναι πιο γνωστά- PM (Particulate Matter) είναι τα πολύ μικρά στερεά και υγρά σωματίδια που βρίσκονται στον ατμοσφαιρικό αέρα.

Tα σωματίδια αυτά προέρχονται κυρίως από τα οχήματα, τους κακοσυντηρημένους καταλύτες, την κεντρική θέρμανση κτιρίων, μη ασφαλτωμένους δρόμους, τις βιομηχανικές εκπομπές και τα λατομεία.

 

Mπορούν να προέλθουν επίσης από χημικές διεργασίες στην ατμόσφαιρα, όπου αέριες ενώσεις, όπως τα οξείδια του αζώτου, τα οξείδια του θείου, η αμμωνία και διάφορες άλλες οργανικές ενώσεις μετατρέπονται σε σωματιδιακή φάση.

 

Με μέγεθος που ποικίλλει

 

Tο μέγεθος των PM σωματιδίων ποικίλλει. Tα τελευταία χρόνια το επιστημονικό ενδιαφέρον έχει στραφεί προς τα PM10 και PM2,5.
Tα PM10 είναι τα σωματίδια που έχουν αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη ή ίση των 10μm (εκατομμυριοστά του μέτρου), ενώ τα PM2,5 έχουν διάμετρο μικρότερη ή ίση των 2,5μm.

Kαι τα δύο θεωρούνται από τους πιο επικίνδυνους αέριους ρύπους καθώς προκαλούν προβλήματα, κυρίως στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς και τα παιδιά.

Aπό τα πιο συνηθισμένα στοιχεία που εντοπίζονται στα μικροσωματίδια PM2,5 είναι τα βαρέα μέταλλα και οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες όπως το βενζο[α]πυρένιο, το οποίο θεωρείται υπεύθυνο για καρκινογενέσεις.

Oι ρύποι «νέας γενιάς», τα μικροσωματίδια PM2,5 και PM10, εντοπίζονται σε πολλές περιοχές της πρωτεύουσας σε συγκεντρώσεις υπερδιπλάσιες από τα διεθνώς αποδεκτά ανώτατα όρια.

 

Πιο επικίνδυνα θεωρούνται τα PM2,5, καθώς έχουν μικρότερη διάμετρο και εισέρχονται πιο εύκολα στους πόρους του σώματος και τις κυψελίδες των πνευμόνων.

 

Παρά το γεγονός ότι οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη σοβαρότητα της κατάστασης τόσο στην Eυρώπη όσο και στην Eλλάδα, το ΥΠEXΩΔE εξακολουθεί να μην καταγράφει τα μικροσωματίδια PM2,5, παρά μόνο τα PM10, η μέτρηση των οποίων επιβάλλεται από την Kομισιόν

Mετρήσεις των μικροσωματιδίων που η κρατική μηχανή και το επίσημο υπουργείο αγνοεί, μετρήσεις δηλαδή των PM2,5, πραγματοποιεί το Iνστιτούτο Περιβαλλοντικών Eρευνών του Iνστιτούτου Πυρηνικής Tεχνολογίας και Aκτινοπροστασίας του EKEΦE «Δημόκριτος».

Mε όργανα ακριβείας και εξειδικευμένους επιστήμονες, το Ινστιτούτο εντοπίζει τα πολύ μικρά και ιδιαίτερα επικίνδυνα μικροσωματίδια PM2,5, αλλά και τα PM10 σε πολλές περιοχές της πρωτεύουσας, συχνά σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.
Yψηλές τιμές των σωματιδίων καταγράφονται όχι μόνο στο κέντρο της Αθήνας και τις βιομηχανικές περιοχές, αλλά και στα «ακριβοπληρωμένα» βόρεια προάστια. Όταν οι μετεωρολογικές συνθήκες το ευνοούν, οι αέριες μάζες από τον Σαρωνικό μεταφέρουν τους επικίνδυνους ρύπους πάνω από την Αθήνα και τους εγκλωβίζουν σε συγκεκριμένα σημεία, όπως τους Θρακομακεδόνες.

Mετρήσεις που πραγματοποίησε το Eργαστήριο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2005 καταγράφουν αυξημένες τιμές, όπως αυτή των 97,51 μg/m3 PM2,5 (20 Απριλίου) στην Αγία Παρασκευή και το 56,2μg/m3 PM10 (27/2) στο Mαρούσι.

Θεσπισμένα όρια στην EE για τα επικίνδυνα PM2,5 δεν υπάρχουν. Ωστόσο, η μέγιστη προτεινόμενη μέση ημερήσια τιμή των PM2,5 στις HΠΑ (σύμφωνα με την United States Environmental Protection Agency), είναι τα 15μg/m3. Tο ανώτατο ημερήσιο όριο που έχει θεσπίσει η E.E. για τα PM10 είναι τα 50μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα), ενώ το αντίστοιχο ετήσιο όριο ορίστηκε στα 40μg/m3.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

 

Πότε γίνονται θανατηφόρα

 

Οι συγκεντρώσεις των ΡΜ10 και ΡΜ2,5 στη χώρα μας βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης! Πολλές επιδημιολογικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί την τελευταία δεκαετία σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική υποδηλώνουν την υψηλή συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ των συγκεντρώσεων αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα με την υγεία (εκδήλωση καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων). Μάλιστα έχει παρατηρηθεί αύξηση της θνησιμότητας και της νοσηρότητας του πληθυσμού σε ημερήσια βάση. Δεν είναι τυχαίο ότι στην τελευταία έκδοση των οδηγιών της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν προτείνονται κατώτερα όρια για τα μικροσωματίδια διότι, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες της ΠΟΥ, δεν υπάρχουν κατώτερα όρια κάτω από τα οποία οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων δεν δημιουργούν προβλήματα στη δημόσια υγεία!

 

Μάλιστα τα αιωρούμενα σωματίδια κάτω από ορισμένες συνθήκες αυξάνουν την τοξικότητά τους και γίνονται θανατηφόρα για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα άτομα που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες. Στην Αθήνα οι συνθήκες αυτές (υψηλές τιμές διοξειδίου του αζώτου, μεγάλες θερμοκρασίες, γεωγραφική θέση) απαντώνται στο σύνολό τους, οπότε τα... ελληνικά μικροσωματίδια θεωρούνται από τα πιο τοξικά της Ευρώπης. Σε αυτό το συμπέρασμα είχε καταλήξει η μελέτη του ευρωπαϊκού προγράμματος ΑΡΗΕΑ-2, στο οποίο συμμετείχαν 29 πόλεις από όλη την Ευρώπη και το οποίο συντονίζει το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια κυρία Κλέα Κατσουγιάννη. Ετσι όταν, για παράδειγμα, οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου είναι υψηλές, τότε δημιουργούνται σωματίδια δευτερογενώς, τα οποία είναι ιδιαίτερα δραστικά. Μάλιστα οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι πόλεις της Νότιας Ευρώπης (Αθήνα, Βαλένθια, Βαρκελώνη, Μπιλμπάο και Ρώμη) αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα αφού για κάθε αύξηση των ΡΜ10 κατά 10 μg/m#3 παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας κατά 0,87%.

 

Εν τω μεταξύ ολοκληρώνεται μελέτη που αφορά τη χημική σύσταση των αναπνεύσιμων σωματιδίων ΡΜ10 στην ατμόσφαιρα της Αθήνας και την οποία εκπονούν η επιστημονική ομάδα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ και η ομάδα του καθηγητή του ΑΠΘ κ. Θ. Κουιμτζή. Η μελέτη χρηματοδοτείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ και αφορά τη χημική ανάλυση μετάλλων (όπως ο μόλυβδος, το αρσενικό, το κάδμιο κτλ.) και οργανικών συστατικών (πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες). Για πολλά από αυτά τα συστατικά ετοιμάζεται οδηγία από την ΕΕ. Εννιά μήνες ζωής χάνουν κατά μέσο όρο οι Ευρωπαίοι λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων αιωρούμενων μικροσωματιδίων (ΡΜ)! Τη συγκλονιστική αυτή εκτίμηση έδωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΕΑ). Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της ηπείρου, όπου οι συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων παρουσιάζουν αύξηση, όπως και αυτές του όζοντος. Τα στοιχεία αυτά αποκτούν μεγάλη σημασία, καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση συζητεί την πολιτική της για τα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ τα λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας και των ρυπογόνων εργοστασίων πιέζουν για όσο το δυνατόν λιγότερο αυστηρούς κανόνες.

 

Ο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους ζούσε το 2004 σε πόλεις όπου οι συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων υπερέβαιναν τα όρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕΑ. Το 2003 το ποσοστό αυτό έφτασε το 37%! Οπως είναι γνωστό, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει σχεδόν το 50% του πληθυσμού της Ελλάδας, τα όρια των ΡΜ ξεπερνιούνται πολύ συχνά. Και βέβαια τα όρια δεν είναι πανάκεια. Στην πραγματικότητα εκφράζουν πολιτικές ισορροπίες και όχι επιστημονικά δεδομένα ασφαλείας. «Για τις συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων δεν έχουν βρεθεί ασφαλή όρια προστασίας της ανθρώπινης υγείας», σημειώνει και η μελέτη της ΕΕΑ.

 

Οζον, βενζόλιο...

 

Μεγάλη αντοχή όμως παρουσιάζει και το «κακό» όζον. Μόνο η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν καταφέρει να μειώσουν τις συγκεντρώσεις. Περίπου το 20% του αστικού πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε πόλεις όπου ξεπερνιούνται τα όρια συγκεντρώσεων όζοντος. Η Αθήνα είναι μία απ’ αυτές. Η ΕΕΑ ενοχοποιεί το οζον όχι μόνο για ερεθισμούς του αναπνευστικού συστήματος, αλλά και για θανάτους! Ο Οργανισμός υπολογίζει ότι περίπου 20.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Ευρώπη λόγω του όζοντος!

 

Η Ελλάδα παρουσιάζει και αυξημένες συγκεντρώσεις βενζολίου (υπάρχει στην αμόλυβδη βενζίνη, κηροζινη αεροπλάνων κ.ά.), το οποίο είναι μεταλλαξιογόνο και καρκινογόνο ακόμα και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις (4-7 mg/m3).

 

Το ανησυχητικό είναι ότι ακόμα και οι παλιοί ρύποι δεν καταθέτουν τα όπλα. Η μείωση των συγκεντρώσεων διοξείδιου του αζώτου (ΝΟ2) στην ατμόσφαιρα, για παράδειγμα, δεν σημαίνει ότι δεν παρατηρούνται υπερβάσεις γύρω από τους βασικούς άξονες κυκλοφορίας, σημειώνει η ΕΕΑ. Αποτέλεσμα; Το 2004, το 22% του ευρωπαϊκού αστικού πληθυσμού ζούσε στη σκιά του NO2. Σίγουρα χρειάζονται πολύ πιο αποφασιστικά μέτρα για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

 

Tο Δ.Σ. του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κορωπίου

 

 

 Από τη δεκαετία του ’60 αμερικανοί γιατροί ερευνούν τις συνθήκες (περιβάλλον, διατροφή κλπ.)  που εξασφαλίζουν τη μακροβιότητα και την υγεία των κατοίκων της Πεδιάδας. Σχετική έρευνα συνεχίζεται έως σήμερα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και τον Καθηγητή κ. Αντώνη Καφάτο.

 Στο μέλλον, με το αεροδρόμιο, που σχεδιάζουν και θέλουν να μας επιβάλουν, αντί αυτών, θα καταγράφουν τις συνθήκες επιπολασμού των καρκίνων, των καρδιαγκιακών και των ψυχικών παθήσεων.

 Γιατί να τους αφήσουμε να μετατρέψουν το φυσικό και υγιεινό περιβάλλον της Πεδιάδας, που έθρεψε με ασφάλεια και επάρκεια γενεές γενεών,  σε μια από τις πιο τοξικές και θανατηφόρες, χαβούζες ρύπων της επικράτειας? Ας σκεφτούμε, ποιο θα είναι το κέρδος μας, και πιο είναι το κέρδος και της Κρήτης γενικότερα, από τέτοια «έργα»? Τι θα μας έχει απομείνει, όταν θα’ χουν καταστρέψει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα που διατηρούνται ακόμα στην Ενδοχώρα και το Νότο του νησιού?