Γίνεται Πεδιάδα χωρίς το Καστέλλι Πεδιάδος;

Με αφορμή την ανιστόρητη και θα τολμούσαμε να πούμε και προκλητική πρόταση του δημάρχου του δήμου Γοργολαϊνίου για το χωροταξικό του φιλόδοξου προγράμματος για τη τοπική αυτοδιοίκηση «Καλλικράτης», στην οποία πρόταση καθορίζει δήμο Πεδιάδας χωρίς να εντάσσει σε αυτό το δήμο το Καστέλλι Πεδιάδος. Αναζητήσαμε, λοιπόν το αξιόλογο βιβλίο του πατέρα της Κρητικής ιστοριογραφίας Στέφανου Ξανθουδίδου "Επαρχίαι και Πόλεις της Κρήτης". Εκεί θα μπορούσε κάποιος, απαλλαγμένος από τις αγκυλώσεις της καθημερινής πολιτικής πράξης, να κάνει τις παρακάτω διαπιστώσεις.  
 

    Το όνομα της μεγάλης επαρχίας Πεδιάδα βρήκαν οι Βενετοί από τους ντόπιους κατοίκους της περιοχής, το οποίο ήταν σε χρήση από τα αρχαιότατα χρόνια και το δέχθηκαν κι' αυτοί και αποκαλούσαν την επαρχία Pediada. Ο Στ. Ξανθουδίδης αποδίδει την ονομασία από τη πεδιάδα το Ομφάλιον πεδίον των αρχαίων Δωριέων, το κάμπο του Καστελλίου σήμερα. Οι Βενετοί έκτισαν μικρό φρούριο το Castel Pediada, του οποίου μόνο ίχνη ενός πύργου σωζόταν μέχρι τη γερμανική κατοχή, όπως φαίνεται από φωτογραφίες της εποχής, στο σημερινό Καστέλλι Πεδιάδος. Ήταν ένα μικρό φρούριο τετράγωνο, είχε τέσσερεις πύργους στις τέσσερεις γωνιές και χρησίμευε για κατοικία του Καστελάνου, της μικρής φρουράς, άλλων αξιωματούχων και για αποθήκευση προϊόντων της παρακείμενης πλούσιας πεδιάδας και του όμορου οροπεδίου Λασιθίου.

    Η περιοχή είχε άριστες σχέσεις με τη βόρεια παραλία λόγω της εκκλησιαστικής σύνδεσης της με την επισκοπή Χερρονήσου η οποία είχε την ονομασία της από την αρχαία παράλια πόλη, έδρα της επισκοπής από τη Βυζαντινή εποχή. Η έδρα της επισκοπής αργότερα μεταφέρθηκε στο χωριό Επισκοπή και επί τουρκοκρατίας στην ιερά μονή Αγκαράθου, μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα συγχωνεύθηκε με τη Μητρόπολη και τώρα τελευταία η μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου έχει έδρα τη Χερσόνησο.

    Η Πεδιάδα είναι η μεγαλύτερη επαρχία της Κρήτης με αφορμή το γεγονός ότι στη κυρίως πεδιάδα προετέθησαν και άλλα διαμερίσματα. Κατά την οργάνωση του 1821 υπήρχε η σκέψη να ονομασθεί η επαρχία Χερρόνησος, από το όνομα της επισκοπής. Το όνομα Πεδιάδα διατηρήθηκε  μέχρι σήμερα σαν το μοναδικό σε χρήση.

    Αυτές οι σκέψεις αποτυπώθηκαν στο χαρτί όσον αφορά την ιστορία. Όσο για την προκλητικότητα και τις σκοπιμότητες της πρότασης υπάρχουν άλλοι καταλληλότεροι από εμάς για να τις κρίνουν και να τις αξιολογήσουν.